SAĞLIK İÇİN BACALARA DİKKAT!
2019-2020 kış aylarında, Hava kalitesine yönelik olarak gerçekleştirilecek denetimlerde kontrol edilecek hususlarla ilgili, Isınma amaçlı kullanılacak yakıtların özellikleri içerikli 13.07.2017 tarih ve 08 sayılı, Katı yakıtlı kalorifer sistemlerinde ilk ateşlemenin yapılması içerikli, 07.09.2017 tarih ve 09 sayılı Mahalli Çevre Kurulu Kararları alınarak, ilan edilmiş olup dolayısıyla, içine girmekte olduğumuz kış aylarında halkımızın yaşam kalitesinde, hastalanma oranlarında, özellikle yaşlı ve çocuklarımız açısından belirgin iyileşmeler beklenmektedir.
Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün görev ve hizmetleri arasında yer alan hava kalitesinin artırması çalışmalarına yönelik olarak; hava alıcı ortamına verilen kirleticileri azaltmak, yanma sistemlerini-yakıtları kontrol altına almak ve gerektiğinde kısıtlamalar getirmek gibi konularda çalışmalar yürütülmektedir.
Bu bağlamda; bilhassa kış döneminde, tüm resmi kurum, site, apartman ve kooperatiflere ait katı yakıtlı kalorifer sistemlerinde ilk ateşlemenin, insanların yoğun olarak dışarıda olduğu sabah, 06.30-08.30 saatleri ile akşam 15.30-17.30 saatleri arasında yapılmaması gerekmektedir.
Ayrıca, ev, işyeri, okul, hastane ve sosyal tesisler vb. yerlerde kalorifer ve sobaların, dış ortam sıcaklığının gece ve gündüz 18 0C’nin üzerinde olduğu günlerde yakılmamasına, işyerlerinde, konutlarda, hastanelerde, okullarda, yurtlarda, kreş vb. yerlerde iç ortam sıcaklığının 23°C’den fazla olmayacak şekilde, devamlı olarak ve hava kirliliğine neden olmayacak şekilde yakılmasına, özen gösterilmelidir.
Baca yangınları ve zehirlenmelerin kirli bacalardan kaynaklandığı, çatı yangınlarının tamamına yakın bölümünün kirli bacanın tutuşması sonucu oluştuğunu unutmayınız.
Özellikle kış aylarında basın organlarımızda Karbon Monoksit zehirlenmesinden hayatlarını kaybeden insanların haberleri sürekli yer almakta olup Vatandaşlarımızın kişisel katkılarıyla çözülebilecek diğer bir konu ise evlerdeki soba ve kazan bacalarının temizliğidir.
Bacanın kirli olması sonucu, sobadan çıkan dumanı ve gazı havaya iletemediğinden zehirlenmelere yol açar, yakıt tüketimini arttırır. Her yıl muntazaman temizlenmeyen bacalar iyi çekmez, uzun süre temizlenmemiş bacalar ise kurum(is) birikmesi dolayısıyla tıkanarak, içerisinde bol miktarda karbon monoksit gazı bulunan dumanı, geriye evin içine verir. Bu gazı belirli bir süre solunum yoluyla ciğerlerine alan canlılar hayatlarını kaybederler.
Yine, Mutfak aspiratörü ve bacalarda biriken is ve kurumlar zaman içerisinde tutuşarak, potansiyel yangın tehlikesi oluşturmakta, baca yangınları kolayca çatı yangınlarına, çatı yangınları da bina yangınlarına dönüşür.
Dolayısıyla, konut ve işyerlerinin, “Kış sezonu başlamadan önce, kalorifer kazan kontrolleri ile bakımlarını ve Bacaların temizliğini yaptırmaları” gerekmektedir. Normal Bacalar yılda iki kez, lokanta vb. bacaları ise daha sık olarak, İtfaiye Müdürlüğüne veya yetkili ve ehliyetli firmalara temizlettirilmeli, sıva çatlağı olan ve hasar görmüş bacalar tamir ettirilerek, tıkalı bacalar mutlaka açtırılmalıdır. Böylelikle, temizlenmiş bacası olan sobada yanma iyileşerek, eksik yanma, oda içini gaz sızması ve baca gazı koku problemi önlenmiş olacaktır. Görüleceği üzere, Baca temizliği can güvenliğini sağladığı gibi, yakıttan da tasarruf sağlayarak aile bütçesine katkıda bulunur.
Bacalar yeterli oranda yalıtımlı olmalıdır. Zira Yalıtılmamış bacalar hızlı şekilde soğuyarak, bacalarda sıcak gaz içindeki nem yoğunlaşıp, bacalarda daha hızlı tıkanmalara ve duvarlarda lekelenmelere neden olur, Sobada baca çekişi ve yanma verimliliği düşer.
SOBA KULLANIRKEN NELERE DİKKAT EDECEĞİZ!
- Soba kurulmadan önce mutlaka baca temizlenmeli.
- Sobanın kurulacağı zemin sıcağa dayanıklı değilse soba tablası kullanılmalı.
- Fazla dirsek ve boru kullanılmamalı.
- Boru bacayı daraltmamalı.
- Soba boru ve dirsekleri hava sızdırmamalı.
- Boru çapı en az 100mm. olmalı.
- Soba tepmesine ve zehirli gazların oda içine gitmesini önlemek için rüzgar yönüne göre yön değiştiren baca kapağı kullanılmalı.
- Soba boru ve dirsekleri belli periyotlarla temizlenmeli.
- Rüzgarlı ve lodoslu havalarda kömür ve gaz sobası yakılmamalı veya çok dikkatli olunmalı ve fazla besleme yapılmamalı. Lodoslu havalarda yakılan sobanın söndüğü, sobadan çıkan zehirli gazın odaya yayılıp zehirlenmelere sebep olduğu unutulmamalıdır.
- Sobada lastik, plastik, boya, petro kok, araba lastiği, asfalt ve tıbbi atık gibi çöpler yakılmamalıdır. Yanmakta olan sobaya kesinlikle çöp atılmamalıdır. Bu tür atıklar sobada yakıldığı zaman çok zararlı ve zehirli kirletici gazlar oluşur.
- Aşırı nemli kömür veya odun kullanılmadan önce kurutulmalıdır. Ağaçlar kesildikten en az
6 ay sonra ısınmada yakıt olarak kullanılmamalıdır. Benzer şekilde yüksek nemli kömürlerinde kullanılmasından kaçınılmalıdır. Nemli odun ve kömür ısınma amaçlı kullanıldığı zaman yakıt içindeki nemi buharlaştırmak gerekli enerji, atık enerjidir. Atık enerji
ısınma yerine yakıttaki nemin buharlaşması için kullanılır. Bu da ısınma için fazla enerjinin
tükenmesine neden olur.
BACALARLA İLGİLİ UYULMASI GEREKENLER!
- Bacaların Kurum Bağlaması Baca Çapının Küçülmesine ve Soba Yanma Verimliliğinin Düşmesine Neden Olur. Soba Kurmadan Önce Borular ve Bacalar Mutlaka Temizlenmeli.
- Baca Yüksekliğinin Yeterli Olması, Baca Çekişini İyileştireceğinden Etkili Baca Yüksekliği Tek Katlı Binalarda ve Çok Katlı Binaların En Üst Katında En Az 3,5 M. ve En Fazla 5 M. Olmalı.
- Bacanın Çatıdan İtibaren Yüksekliği En Az 1 M. Olmalı.
- Çevresindeki Engellerden Etkilenmemesi İçin Bacaların Çatının En Tepe Noktasından İtibaren Yüksekliği En Az 50 - 80 Cm. Olmalı.
- Baca Çevresinde Türbülans Oluşmaması İçin Baca Herhangi Bir Engelden (Yüksek Bina, Ağaç Gibi) En Az 6 M. Uzakta Olmalı.
- Duman Gazlarının Akış Hızın Her Noktada Aynı Olması İçin Bacaların Kesit Alanı Her Noktada Aynı Olmalı. Baca Çapının En Az 13 Cm. Olması Tavsiye Edilir.
- Duman Gazının Soğuyarak Ağırlaşması ve Baca Çekişinin Kötüleşmesini Önlemek İçin Bacanın Geçtiği Duvarın Et Kalınlığı En Az 10 Cm. Olmalı.
- Baca Gazının Soğuyarak Sızmasını Önlemek İçin Baca Üzerinde Yarık ve Çatlak Olmamalı. Baca İç Yüzeyi Pürüzsüz Olmalı.
- Baca Gazının Soğuyarak Ağırlaşmasını ve Baca Tepmesini Önlemek İçin Soba Borusu Pencere veya Duvar Delinerek Uzatılmamalı. Uzatılmışsa Hava İle Temasta Olan Kısımları Mutlaka Yalıtılmalı.
- Rüzgarlı Havalarda Baca Tepmesini ve Yağmur Suyunun Baca İçini Islatmasını Önlemek İçin, Bacada Baca Başlığı Olmalı.
- Odanın Hızla Soğumasını ve Baca Çekişinin Kötüleşmesini Önlemek İçin Sobanın Kurulu Olduğu Odadaki Pencere Ve Kapının Kırık Camları Tamir Edilmeli.
- Duman Gazının Soğuyarak Oda İçine Sızmasını Önlemek Ve Isının Sıcak Havayı Dışarı Atmamak İçin Kapı Ve Pencere Çerçevesi İle Duvar Arasında Yarık, Çatlak, Boşluk Olmamalı, Varsa Dışarıdan Sızdırmaz Olması Sağlanmalı.
- Isının Sıcak Havayı Dışarıya Atmamak İçin Çerçeve /Kanat Arası Hava Sızdırmaz Olarak Yapılmalı.
- Geceleri Sobanın Kısık Yakılmasından Ve Cam Kenarlarındaki Hava Kaçaklarından Dolayı Oda Hızla Soğur, Kaçaklar Tamir Edilmeli.
- Duvarlarda Yarık, Çatlak Varsa Kış Gelmeden Önce Mutlaka Dışarıdan Tamir Edilmeli.
- Beton Bloklar Sıcaklık Değişiminden Etkilendiğinden, Beton Olan Dairenin Çatısı Hava İle Doğrudan Temas Halinde İse Mutlaka Yalıtılmalıdır.
SOBA YAKMA TEKNİĞİ
- Sobanızı önerildiği şekilde uygun yere kurunuz
- Mutlaka üstten tutuşturunuz
- Asla yanmakta olan kömürün üzerine ilave kömür dökmeyiniz.
- Üst bölümde tam yanma gerçekleşip kömür kor haline gelmeden alt ve üst hava alma kapaklarını kapatmayınız.
- İdeal yanma sağlamak ve bacanın kurum tutmasını önlemek için sobayı, baca deliğine en yakın yere en az boru ve dirsek kullanarak kurunuz.
- Isıdan daha iyi yararlanmak için, duvar ile soba arasında yaklaşık 50 cm mesafe bulunmalıdır. Sobanın arkasına koyacağınız, parlak ve ısıya dayanıklı yansıtıcı bir levha odanızın daha iyi ısınmasını sağlar.
- Linyit kömürü kolay tutuşur. Birkaç tahta parçası ve çıra ile tutuşturulabilir. Soma linyit kömürünün içinde %30-35 oranında uçucu madde bulunmaktadır. Üstten yakma ile yanabilir özellikteki bu gazların alev içinden geçerken yakılması ve hava ile çevreye atılan zararlı gazların en aza indirilmesi sağlanmış olacaktır.
- Yanan sobaya üstten kömür ilave edilirse; alttaki ateşin etkisi ile ilave edilen kömür bünyesindeki yanabilir gazlar yanmadan baca ile çevreye verilir.
- Üst bölümde tam yanma gerçekleşmeden alt ve üst hava alma kapakları kapatılırsa, kömürün tutuşma süresi uzayacağından, yanmadan çıkan gaz miktarı artacaktır.
- Sonuç olarak; Önerilere uyulmadığı takdirde; hava kirliliği hepimizi rahatsız edeceği ve karbon monoksit zehirlenmesi gibi çok daha üzücü olaylarla sebebiyet verilebileceği unutulmamalıdır. Uygunsuz bir yakma sizi daha az ısıtıp, daha çok ısınma masrafı yapmak zorunda bırakacaktır.
KAZAN YAKMA TEKNİĞİ
- Kalorifer kazanında kömürü yastıklama yöntemi ile yakınız.
- Kömür tutuşturma işlemi tamamlandıktan sonra, günlük yakış sırasında ateş kapağı ve küllük kapağını açmayınız. Kapaklar üzerindeki hava klapeleri vasıtasıyla hava girişini ayarlayarak istenilen yanmayı sağlayınız.
- Baca damperlerini yakışa göre ayarlayınız.
- Kazan su sıcaklığını, dış ortam sıcaklığına göre ayarlayarak yakışı sağlayınız
- Geceleri kazan uyutma sistemini uygulayınız. Bu sayede ilk tutuşturma masrafınız olmayacaktır.
- Kazanın eksik suyunu sezon başında tamamlayınız. Kazan su sıcaklığı 300 c den yüksek olduğu zaman kazana su ilavesi kesinlikle yapmayınız
- Isınma sezonu başlamadan önce kalorifer sisteminizin bakımını mutlaka yaptırınız
- Yılda en az bir kez baca temizliği yaptırınız
- Haftada en az iki kez alev-duman borularını temizleyiniz
- Mutlaka ehliyetli ateşçi çalıştırınız.
Yukarıdaki esaslara uyulmayan yerlerde kışın her an yangın çıkabilir ve zehirlenme olayları yaşanabilir! Bu nedenle bacaların temizlenmesi önem taşımaktadır.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur 26.12.2019
Mustafa BUDAK
Çevre ve Şehircilik İl Müdürü
